درباره سنتور

همه چیز درباره نواختن سنتور و ساخت آن

پنجشنبه ۰۱ شهریور ۰۳

همه چیز درباره ساختمان ساز سنتور

۱۰۶ بازديد

سنتور سازی است ذوزنقه ای شکل که بلندترین ضلع در سنتورهای معمولی (ضلع نزدیک به نوازنده)، ۹۰ سانتی متر، کوچکترین ضلع (ضلع دور از نوازنده)، ۳۵ سانتی متر، اضلاع کناری اش که به صورت مورب هستند، 38 سانتی متر و ارتفاع آن نیز 6 تا 10 سانتی متر است.

سنتور معمولاً از چوب درخت گردو، سرو، شمشاد، توت، شاه توت، توت سیاه، آزاد و فوفل ساخته می شود که بهترین چوب برای صدا دهی مطلوب و مورد پسند حرفه ای ها، چوب گردو، فوفل و آزاد است. روی سطح سنتور دو حفره به شکل گل وجود دارد که علاوه بر زیبایی ظاهری، در کیفیت صدای سنتور نقش زیادی دارند.

سنتور 72 رشته سیم دارد که از دو جنس اند. سیم های زرد (بم) از جنس برنج و سیم های سفید (زیر) از جنس فولاد هستند. تا اوایل قرن بیستم میلادی که سیم های فلزی رواج نداشت، سنتور نوازان از ابریشم تابیده، به عنوان سیم استفاده می کردند. سیم های سنتور به صورت چهارتایی بسته می شوند و هر چهار سیم یک صدا تولید می کنند و چنانچه یک یا چند سیم با هم کوک نباشند، صدای آزار دهنده ای از ساز شنیده می شود.

سیم ها روی پایه های کوچک چوبی که به آنها «خرک» گفته می شود، قرار می گیرند. در سنتورهای معمولی، دو ردیف خرک ۹ تایی (جمعا ۱۸خرک) وجود دارد که به «سنتورهای ۹ خرک» معروف اند. سنتورهای ۱۱ و ۱۲خرک نیز وجود دارند که البته زیاد معمول نیستند. خرک های سمت راست به کناره راست ساز نزدیکترند و خرکهای سمت چپ، کمی بیشتر با کناره چپ فاصله دارند. فاصله بین هر خرک ردیف چپ تا کناره چپ ساز را «پشت خرک» می گویند.

چرا ساز سنتور را برای نواختن انتخاب کنیم؟

۱۱۳ بازديد



بی‌شک یکی از چالش‌هایی که افراد علاقه‌مند به موسیقی با آن رو‌به‌‌رو هستند انتخاب ساز مورد علاقه است. اساتید سنتور همواره با هنرجویانی که بدون علاقه یا استعداد و به اجبار خانواده به یادگیری سنتور مشغولند در کلنجار هستند. اینچنین هنرجویان مدتی به فراگیری سنتور میپردازند و پس از گذشت معمولا چند ماه و یا حتی چند سال با تمرین و پیشرفت نکردن از این ساز دلزده می‌شوند و آن را کنار می‌گذارند. گاها ممکن است علی رغم علاقه و استعدادشان به سراغ سازهای دیگر هم نروند و هنرهای دیگری را ادامه دهند
 

اهمیت علاقه و استعداد

انتخاب ساز یک مقوله‌ی بسیار مهم است و در وهله‌ی اول، علاقه و استعداد برای موفق شدن در هر سازی اهمیت دارد. شما می‌توانید با گوش دادن به آلبوم‌های مختلف، تماشای ویدئوهای کنسرت‌ها، تکنوازی‌ها و اجراهای مختلف، دیدن و شنیدن صدای سازهای مختلف از نزدیک و به صورت زنده و حتی در دست گرفتن سازهای مختلف، علاقه‌ی خود را کشف کنید. به صورت تخصصی برای سنتور، آلبوم‌های گروه‌نوازی و تکنوازیِ نوازندگان: استاد پایور، مشکاتیان،سیاوش و اردوان کامکار و بسیاری نوازندگان دیگر را گوش دهید. بسیاری از این آلبوم‌ها با خوانندگی استادانی همچون محمدرضا شجریان، عبدالوهاب شهیدی و .. است. از معروف‌ترین آلبوم‌های سنتورنوازی که اکثرا آن را شنیده‌اند، آلبوم سنتوری با نوازندگی استاد اردوان کامکار و خوانندگی محسن چاوشی است. بسیاری از این آلبوم‌ها به صورت تصویری نیز پخش و منتشر شده‌اند. همچنین در فضای مجازی و سایت‌های مانند یوتیوب و آپارات ویدِئوهای بسیاری از نوازندگان قدیمی و جدید به صورت هم صوتی و هم تصویری، وجود دارد. شما با مراجعه به پژوهشکده‌ی سنتور می‌توانید صدای دلنشین ساز سنتور را از نزدیک بشنوید و با ویژگی‌های آن آشنا شوید.

قسمت های مختلف ساز سنتور

۱۱۰ بازديد

  • جعبه یا رِزُنانس: جعبه ای است که شامل کفه، کلاف و صفحه می باشد. این قسمت ها به وسیله چسب به هم متصل می شوند و جعبه یا رزنانس سنتور را تشکیل می دهند. سازنده ساز برای مقاومت بیشتر جعبه، درون آن تعدادی پل که تعداد آن ها حدود ۳ تا ۷ عدد می باشد قرار می دهد. این پل ها تاثیر زیادی بر خوش صدایی ساز دارند و بیشتر تعمیرکاران با این پل ها متوجه عیوب این ساز ها می شوند.
  • جنس چوب جعبه: در ساخت این ساز از چوب های رز وود، آزاد، فوفل، راش و گردو استفاده می شود که گردو بهترین نوع آن ها می باشد. البته منطقه آب و هوایی که درخت در آن می روید روی کیفیت چوب تاثیر بسزایی دارد، بیشتر سازندگان ساز معتقدند چوب درخت گرو در مناطق سرد سیر مانند کردستان و سنندج از کیفیت بالاتری برخوردار است.
  • گل سنتور: روی چوب جعبه سنتور دو سوراخ وجود دارد که شباهت زیادی به‌گل دارند به همین علت به این اسم نامگذاری شده اند. علاوه بر ایجاد زیبایی در ساز به ایجاد رزنانس داخل جعبه هم کمک می کند.
  • ضخامت صفحه و کف: خیلی از اساتید بزرگ معتقد هستند که فقط نوع پل بر صدای ساز تاثیر گذار نیست بلکه ضخامت صفحه و کف هم نقش مهمی در صدای ساز ایفا می کند. بهترین اندازه برای کف سنتور ۷ تا ۹ میلی متر و برای صفحه آن چیزی حدود ۵.۵ تا ۷.۵ میلی متر می باشد.
  • شیطانک سنتور: دو میله استیل به قطر تقریبا ۲ میلی متر برای روی دو ساقه ذوزنقه سنتور که تقریبا برآمده است قرار دارد که به آن شیطانک می گویند. تمامی سیم های ساز روی شیطانک قرار می گیرند اندازه شیطانک نقش مهمی در صدای ساز ایفا می کند.
  • سیم گیر و گوشی: گوشی در قسمت سمت راست سنتور بر روی کلاف قرار گرفته است. این گوشی ها وظیفه تنظیم و کوک کردن ساز را دارند. نوع سوراخ کاری این گوشی ها نقش مهمی در خوش ص ایی و نحوه تنظیم ساز دارد. در گوشه سمت چپ ساز هم سیم گیر قرار دارد که نوع گره در ان بسیار مهم می باشد.
  • جنس سیم سنتور: در کل در ساخت سنتور از دو جنس سیم استفاده می شود سیم سفید و سیم قرمز یا زرد. جنس سیم سفید از فلز فولاد می باشد و جنس سیم زرد هم ترکیبی از آلیاژ فلز های کروم، فولاد و مس است.

روش نگهداری از ساز سنتور

۱۱۰ بازديد

  1. در صورت امکان بعد از پایان نواختن ساز را درون هارد کیس مخصوص نگهداری کنید زیرا گرد و خاک به ساز شما آسیب می‌زند. در صورتی که امکان برداشتن آن وجود ندارد. روی ساز را با پارچه یا کاور مخصوص بپوشانید.
  2. ساز را در مکان‌های مرطوب نگهداری نکنید. رطوبت هوا می‌توند باعث زنگ زدگی قسمت‌های فلزی ساز شود. همچنین چوب که بیشترین قسمت ساز را تشکیل می‌دهد پوسیده می‌شود.
  3. اگر قصد دارید ساز را برای مدت طولانی کنار بگذارید بهتر است سیم‌های آن را از کوک خارج کرده و شل‌تر کنید. این کار فشار سیم روی بدنه ساز را حذف می‌کند.
  4. پیشنهاد می‌کنم حتما برای تمیز کردن گرد و غبار از روی ساز از پارچه خیس استفاده نکنید. بهترین کار این است که به وسیله یا دستگاه دمنده یا مکنده این کار را با دقت انجام دهید.

با توجه به نکاتی که گفته شد، می توانید ساز سنتور مورد نظر خود را خریداری نمایید. ما برای سهولت کار شما، لیستی از ۳۰ نمونه ساز سنتور ارزان، باکیفیت و پرفروش موجود در بازار را جمع آوری کرده ایم. با کلیک روی هر تصویر یا زدن دکمه ی زیر هر آیتم، اطلاعات بیشتری از هر محصول را دریافت کنید.

معرفی انواع مدل های ساز سنتور

۱۱۶ بازديد

به طور کلی دو نمونه ساز سنتور در ایران وجود دارد که بسیار رایج هستند. البته مدل های دیگری هم وجود دارند که کم تر از آن ها استفاده می شود اما در این قسمت انواع سنتور را به شما معرفی می کنیم.

  • سنتور سُل کوک: این مدل یکی از مدل های رایج ساز سنتور در ایران می باشد که مدرسین سنتور آن را به کار آموز های خود معرفی می کنند. این سنتور دارای ۹ عدد خرک است و مناسب گروه‌های هم نوازی و نواختن در گروه می‌باشد. منظور از سنتور سل کوک این است که سومین سیمی را که کوک می‌کنند نت سل می‌باشد.
  • سنتور لا کوک: بعد از سنتور سُل کوک یکی از رایج ترین مدل های سنتور لا کوک می باشد که خیلی از مدرسین ایرانی آن را به کار آموز های خود معرفی می کنند. سنتور بیشتر برای تک نوازی و بداهه نوازی به کار می رود. در واقع نت لا روی خرک سوم سنتور قرار می‌گیرد.
  • سنتور سی کوک: این ساز ابعاد خیلی کوچکی دارد و می توان گفت که از لا کوک هم کوچکتر هستند. از نظر فنی هم روی سومین خرک آن نت سی کوک می‌شود.
  • سنتور کروماتیک: نوعی از سنتور است که معمولا در کارگاه های ارکستری کاربرد دارند، دارای صدایی بلندتر از نمونه‌های قبلی هستند زیرا نباید صدای آن‌ها میان سازهای دیگر گم شود.

بعد از این دو نمونه رایج سنتور، نمونه های دیگری هم از این ساز تولید می شود که از نظر تعداد کلاف، خرک و اندازه با دو نوع قبلی خود تفاوت دارند. که به توصیح ان ها می پردازیم. مدل های ۱۰، ۱۱ و۱۲ خرک نمونه هایی از این ساز می باشند. در سنتور ۱۲ خرک در هر قسمت زرد و سفید تعداد ۱۲ خرک وجود دارد. که در مجموع تعداد خرک در این ساز ۲۴ عدد می باشد. طریقه کوک کردن ساز های ۱۲ خرک با ساز های ۹ خرک کاملا متفاوت است. سه اکتاو و نیم هستند، تفاوتی که با نمونه های قبلی دارد این است که تمام سیم های خرک های آن سه تایی است به غیر از هشت خرک سمت راست آن که سیم های زرد زنگ هستند.

سنتور خوب را چگونه تشخیص بدهیم؟

۱۲۰ بازديد
سنتور خوب چه سنتوری است و چه مشخصاتی دارد؟ برای این که کاملا با ویژگی های سنتور خوب و خوش صدا آشنا شوید باید این ساز را بشناسید و هنگام خرید نکات مهمی را مورد توجه قرار دهید. بسیاری از نوازندگان مبتدی وقتی می خواهند برای اولین بار ساز سنتور خریداری کنند با سوالاتی از قبیل، مشخصات یک سنتور خوش صدا چیست و یا برای خرید به چه نکاتی باید توجه کنیم؟ مواجه می شوند. ساز سنتور انواع گوناگونی دارد و از بخش های مختلفی تقسیم شده است. به طور کلی از اساسی ترین معیارهای یک سنتور خوب می توان به اندازه های دقیق اضلاع کلاف و سایر بخش های بدنه سنتور ، صاف و مسطح بودن صفحه رویی، استفاده از چوب مرغوب و داشتن رنگ خوب و وجود یک انحنای جزیی به سمت بیرون اشاره کرد.
انواع سنتور

ابعاد و اندازه ی سنتور از جهت کوک پایه ، ساختمان و تعداد خرک متفاوت می باشد. مثلا سنتور سل کوک 9 خرک دارد و بیشتر نوازندگان با آن آشنایی دارند و از آن استفاده می کنند. سنتور سل دیز کوک، لا کوک و یا سنتورهایی که تعداد خرک آنها 10 تا 16 می رسد و صفحه ی بزرگتری دارند، در نتیجه وسعت صدای بیشتری تولید می کنند نوع دیگری از سنتور می باشند. برای افرادی که مبتدی هستند، سنتور سل کوک 9 خرک مناسب می باشد.

سنتور خوب
کیفیت چوب و فلز در ساخت سنتور خوب

سنتور خوب و با کیفیت، سنتوری است که با چوب گردوی تیره ی راه راست و یا فردار ساخته شده باشد. اگر چوبی که برای سنتور انتخاب می شود، عمر خشک شدن آن بالا باشد، این چوب از کیفیت بالایی برخوردار است. چوب سنتور مخصوصا در صفحه رو و زیر آن بر صدای ساز بسیار تاثیرگذار می باشد. بعضی از نوازندگان اعتقاد دارند که چوب باید رگ راست باشد، گره نداشته باشد. اما هیچ کدام از این موارد برای تولید صدای خوب شرط کافی نیستند چرا که علاوه بر جنس و نوع چوب تراش و ارتفاع خرک روی صدا تاثیر می گذارد.

همه چیز در مورد ویژگی سنتور های خوب

۱۸۰ بازديد

برای اینکه یک سنتور خوب را بشناسید باید نکاتی را درباره تهیه یک سنتور خوب بدانید که در ادامه سازی های همه آنچه را که باید درباره یک سنتور درجه یک تا درجه سه بدانید به شما آموزش خواهد داد.

خرید سنتور یکی از اموری است که تقریبا تمام هنرآموزان در مقطعی از زندگی هنری خود با آن مواجه می شوند و به نظر نگارنده دانستن یک سری اصول کلی می تواند به شما در انتخاب یک سنتور قابل اطمینان و شاید خوش صدا کمک بکند.

الف. نحوه تشخیص سنتور درجه 3 از نظر ساختاری (سنتورهای بدساخت):

1. به چهارچوب و جعبه صوتی سنتور دقت کنید و آن را به طور کامل وارسی کنید (هر چهار ضلع محیط آن، صفحه رویی و زیری و تمام اتصالها و جاهایی که به هم چسبیده شده اند). در هیچ قسمتی ترک و شکستگی نباید وجود داشته باشد. اگر سنتوری ترک یا شکستگی داشته باشد، حتی اگر سنتور ناظمی باشد یا بهترین چوب برای آن به کار رفته باشد، ارزش ندارد و سرمایه گذاری روی آن توصیه نمی شود.
2. سنتور را بلند کنید و مسطح بودن سطح رویی و زیری را با چشم بسنجید. می توانید سنتور را روی سطح مسطحی قرار داده و چک کنید که به اصطلاح لق نمی خورد. یک سنتور نو قاعدتا نباید انحنا داشته باشد و ممکن است این انحنا به تدریج بیشتر شده و به ترک منجر شود.
3. تخلخل طبیعی چوب را با ترک نباید اشتباه گرفت. یک چوب طبیعی شیارهای خیلی ظریفی دارد که نباید از حدی بیشتر باشد. وجود همین شیارهای طبیعی است که در طنین صدای سنتور نقش دارد.
4. سنتور را به آرامی تکان دهید. نباید صدای اضافه بشنوید. گاهی پل سنتور افتاده است و موقع تکان دادن صدا می دهد که نشانه خوبی نمی باشد.