گلدن استودیو

همه چیز درباره نواختن سنتور و ساخت آن

چهارشنبه ۲۳ آبان ۰۳

نت یا الفبای موسیقی درسنتور

۱۱۵ بازديد

۱- برای نوشتن اصوات موسیقی احتیاج به علاماتی داریم که به وسیله‌ی آنها اصوات را ثبت نماییم. این علامات به این شکل  یا   هستند و به نام نت (note) خوانده می شوند. نت‌های سنتور را روی ۵ خط موازی و مساوی می‌نویسند و به این ۵ خط حامل می‌گویند. خطوط حامل از پایین به بالا شمرده شده و نت‌های موسیقی از چپ به راست بر روی و بین خطوط حامل نوشته می‌شوند.
 تعداد نت‌های موسیقی یا الفبای موسیقی  هفت عدد است که اسامی آنها به ترتیب عبارتند از: «دو»، «رِ»، «می»، «فا»، «سُل»، «لا» و «سی». این هفت نت سه بار تکرار می‌شوند که مجموعاً بیست و یک صدا در سنتور ایجاد می‌کنند(به استثنای نت‌های «می» و «فا» که شش بار تکرار می‌شوند.
برای شناختن نت‌های موسیقی روی حامل علامتی به نام کلید سُل ابداع شده که چنانچه در اول حامل قرار گیرد، نتی که روی خط دوم نوشته شده به نام نت سُل خوانده می‌شود. همانطوری که در بالا گفته شد، چون نت‌های موسیقی ترتیب معینی دارند و به طور منظم دنبال هم نامیده می‌شوند. با معلوم شدن محل نت سُل روی حامل محل بقیه‌ی نت‌ها نیز به سهولت معلوم می‌گردد.

ارزش زمانی نت ها در سنتور:

معمولاً صداهای موسیقی دارای کشش‌های مختلفی هستند. مثلاً ممکن است گاهی نتی را به مدت زیادی به صدا درآورد و یا اینکه فوراً پس از به صدا درآوردن، آن را قطع کرد یا چند نت را دنبال هم اجرا نمود و یا در بین نت ها مقداری سکوت کرد. برای تعیین مقدار کشش نت‌ها و یا سکوت بین آنها قدم آهسته‌ی سربازان را که تقریباً به گوش همه‌ی مردم آشناست مقدار معین کشش فرض می‌کند و فاصله‌ی بین هر قدم را یک ضرب می‌نامند و به این شکل   نشان می دهند(منظور همان خط عمودی است که به نت وصل شده) که نام آن را سیاه گذاشته‌اند. پس نتی که به صورت سیاه نوشته می‌شود، باید یک ضرب یا یک قدم کشش داشته یعنی صدای آن به اندازه‌ی یک ضرب ادامه داشته باشد.

نکته طلایی آشنایی با یک سنتور خوب

۱۲۷ بازديد


اگر قصد انتخاب ساز دارید و از تنوع قیمت‌ها و سازندگان در بازار فروش سنتور سردرگرم شده‌اید این 7 نکته در مورد سنتور خوب به شما کمک می‌کند تا دید کلی از آنچه باید به دنبالش بگردید را به دست آورید. نظرات و سوالات را زیر همین مطلب از نگارنده بپرسید.

نکته اول:

چوب سنتور از جمله صفحه زیر و از آن مهم‌تر صفحه رو در صدای ساز خیلی تأثیر دارند. بحث‌های زیادی در این زمینه شده مثل اینکه چوب باید رگ راست باشد، گره نداشته باشد، سالخورده باشد و غیره. اما هیچ‌یک از اینها شرط کافی برای تولید صدای خوب نیستند. برخی چوب‌های جوان حتی با وجود گره در آن‌ها صدای خوبی تولید می‌کنند. ضمن اینکه جنس و نوع چوب تنها یکی از عوامل صدای خوب است. در این میان نباید از جنس، تراش و ارتفاع خرک هم غافل شد. و دست آخر، صدای ساز ساخته شده با چوب خوب، با گذشت زمان حداقل تا چندین سال مداوم بهتر و بهتر می‌شود. البته به شرطی که مداوم کوک شود و با آن نواخته شود.

توضیح: برای ساخت سنتور استفاده از چوب گردو، جنگلی، آزاد، راش، بلوط، افرا معمول است. چون بافت محکم‌تر و قابلیت ارتجاعی دارند. برخی درب‌های چوبی قدیمی که سالم مانده‌اند، چون سالخورده شده و آب و شیره‌های چوب از بین رفته برای ساخت سنتور مناسب هستند. اما از طرفی در دسترس همه سازندگان نیستند. بنابراین با روش‌هایی می‌شود چوب‌های جوان را سالخورده کرد که نیاز به فضا، زمان و هزینه دارد.

چقدر طول می‌کشد تا نوازنده حرفه ای سنتور شویم؟

۱۳۲ بازديد


این مطلب مناسب هنرجویانی است که قصد دارند در مدت سه ماه با کلیات نوازندگی سنتور آشنا شوند. سپس بتوانند برای اطرافیانشان یک کنسرت تکنوازی سنتور بدهند. سنتور سازی است که حتی اگر به صورت تصادفی مضرابمان را روی آن بزنیم، نوای بسیار خوشی از آن در می‌آید. اما اگر بخواهیم آنرا یادبگیریم، آموزش سنتور چقدر زمان لازم دارد؟ چه مراحلی برای آن باید پیموده شود؟ پاسخ به این پرسش‌ها به اهداف ما از یادگیری سنتور، زمانی که صرف تمرین می‌کنیم و انتظاری که از یادگیری سنتور داریم، باز می‌گردد.

سنتور نوازی از یک جنبه به دو بخش اصلی قابل تقسیم است. یکی فن نوازندگی و دیگری نوازندگی معنادار با ساز. از این جهت نوازندگی شبیه به سخنرانی است. علاوه بر اینکه باید بتوانیم خوب صحبت کنیم، سخنان‌مان باید معنادار باشد و در عین حال شنوندگان را هم خسته نکنیم. بنابراین یک اجرای خوب موسیقی باید نسبتاً کوتاه، همراه با ضربی (قطعات ریتمیک) یا تصنیف و دارای مقدمه و پایان مناسب باشد. در عین حال باید از لحاظ تکنیک و فن نوازندگی بدون نقص اجرا شود.

 

قدم اول

اولین و مهم‌ترین مرحله، خریداری یک ساز خوش صداست. ساز خوش صدا و خوش کوک موجب می‌شود تا موقع تمرین، نوای خوش آهنگ‌تری به گوشمان برسد. به این ترتیب به موسیقی هم علاقه‌مندتر می‌شویم. ضمن اینکه معمولاً سازهای خوش صدا، کیفیت بهتری از لحاظ ساخت دارند. هنگام کوک کردن هم به اصطلاح روان‌تر کوک می‌شوند. با این همه شاید مایل نباشیم در ابتدا برای خرید یک ساز زیاد هزینه کنیم. بنابراین بهترین انتخاب، یک ساز خوش‌صدای “مشقی” است که قیمت زیادی هم ندارد.

سنتورنوازی من در چه سطحی است؟

۱۵۷ بازديد

خودتان را ارزیابی کنید:

چه درسی از چه کتابی را می‌توانم روان اجرا کنم در چه سطحی هستید
درس 1 کتاب دستور سنتور / درس 3 کتاب شیوه سنتورنوازی مقدمات نت‌خوانی را می‌دانید
درس 14 کتاب دستور سنتور / درس 20 کتاب شیوه سنتورنوازی نت‌خوانی شما تقریبا تکمیل است
درس 21 کتاب دستور سنتور / درس 27 کتاب شیوه سنتورنوازی مقدمات ریتم و وزن را می‌دانید
درس 27 کتاب دستور سنتور (شهرآشوب) / درس 48 کتاب شیوه سنتورنوازی در نوازندگی تقریبا روان هستید
درس 53 کتاب شیوه سنتورنوازی ریز، تریل، نقطه‌دار، دُراب و وزن را می‌دانید
درس 76 و 79 کتاب شیوه سنتورنوازی سطح مبتدی را تمام کرده‌اید.

در تعیین سطح یا ارزیابی نوازندگی سه عامل اهمیت دارد:

– فیزیک نوازندگی (اِکُول): وضعیت نشستن، مچ‌ها، مضراب‌زدن و…

– میزان آشنایی و مهارت در نت‌خوانی و زمان‌بندی نغمات

– سونوریته: کیفیت اجرا از لحاظ تکنیک نوازندگی و شیوه اجرا

آیا با خودآموز سنتور می‌توان سنتورنوازی یاد گرفت؟

۱۲۷ بازديد

مباحث مقدماتی نوازندگی سنتور و کلیات تئوری موسیقی را می‌توان به صورت خودآموز فراگرفت. مطالبی نظیر گرفتن مضراب، ضربه زدن به سیم، نام و علامت نت‌ها و پیدا کردن آن روی سنتور، انواع نت‌ها از لحاظ کشش (سیاه، چنگ و …) و نت‌خوانی مقدماتی را می‌توان در مدت کوتاه فراگرفت. اگر به‌دنبال یادگیری یک یا چند قطعه ساده موسیقی هستید و می‌خواهید فقط با سنتور چند مضرابی بنوازید، معمولا با کتب آموزش سنتور به هدفتان می‌رسید. اما یادگیری تکینک‌های نوازندگی، نت‌خوانی فرم‌های پیچیده موسیقی نظیر ضربی‌ها و درک زیبایی‌شناسی موسیقی ایرانی تنها با پکیج های آموزشی سایت سازی ها، استفاده از روش‌های آموزشی تجربه شده و یادگیری ردیف موسیقی ایران امکان‌پذیر است.

مدرس سنتور چقدر در فرایند آموزش اهمیت و تأثیر دارد؟

برای مبتدیان و افرادی که تازه می‌خواهند به فراگیری موسیقی بپردازند، مدرس نقش تعیین‌کننده‌ای از جهت علاقمند کردن آن‌ها به ادامه راه یادگیری موسیقی دارد. برای این منظور مدرس باید “روش آموزشی” داشته باشد، زیاد سخت‌گیر نباشد، مهربان باشد و … . اما به ویژه در ابتدای راه یادگیری موسیقی، شهرت حرفه‌ای مدرس در موفقیت هنرجویان تأثیر چندانی ندارد. هر مدرسی که بتواند اصول آموزشی را به هنرجویان انتقال دهد، برای شروع این راه کافیست.

یادگیری سنتور چند جلسه طول می‌کشد؟

۱۳۰ بازديد

10 جلسه برای آموزش مقدماتی سنتور کافیست! در این مدت شما قادر خواهید بود صدای قابل شنیدن از ساز درآورید، نت‌ها را بشناسید و روی ساز پیدا کنید، چند اتود، یکی دو ترانه محلی و یکی دو قطعه مقدماتی موسیقی بنوازید. برای این حد از دانش نوازندگی باید پس از شروع کلاس آموزشی، روزانه حداقل نیم ساعت تمرین کنید.

پس از آن هرچه بیشتر تحصیل کنید، بیشتر یاد می‌گیرید. انواع فرم‌های موسیقی شامل تصنیف، پیش‌درآمد، چهارمضراب و رِنگ، درک تئوری، وزن، ریتم، تکنیک‌های پیچیده مضرابی مثل تریل، پاملخی و ریز آکسان‌دار، زمان‌بندی نغمات و جملات موسیقی، بهبود تکنیک نوازندگی و سرانجام یادگیری ردیف موسیقی ایرانی از مراحل بعدی یادگیری سنتور است. بخشی از این موارد در شش ماهه اول دوران یادگیری و بخش پیچیده‌تر تا 3-4 سال طول خواهد کشید.

چند ساعت در روز سنتور تمرین کنم؟

اگر مبتدی هستید، سعی کنید هر روز تمرین کنید. زمان تمرین بهتر است حداقل 20 دقیقه باشد. اگر بیشتر فرصت تمرین دارید، حتما پس از هر 20 دقیقه کمی استراحت کنید تا مچ‌ها، گردن و کمر از آسیب در امان بماند. بهترین زمان تمرین روزانه برای مبتدی یک ساعت است و راز موفقیت تمرین در هر روز یا حداقل یک روز در میان است. افراد در سطح متوسطه قطعاً بیشتر به موسیقی علاقمند شده‌اند و خودبه‌خود بیشتر تمرین می‌کنند. برای اینکه به سرعت پیشرفت کنید، تمرین روزانه حداقل یک ساعت در سطح متوسط توصیه می‌شود.

نوازندگان و شیوه های نوازندگی سنتور

۱۳۴ بازديد

در ایران نخستین نمونه صوتی از ساز سنتور متعلق به محمدصادق خان نوازنده دوره قاجار است. پس از وی صدای ساز نوازندگانی چون حسن خان، علی اکبر شاهی و حبیب سماعی به ضبط رسید.

از دیگر نوازندگان سنتور می توان به نام ابوالحسن صبا اشاره کرد که سرشاخه جریان نوگرایی در این ساز محسوب می شود. متأسفانه از وی هیچ نمونه صوتی در دست نیست. ولی سبک و سیاق نوازندگی او را تا حدی می توان در کار شاگردان و پیروانش جست و جو کرد. حسین ملک، فرامرز پایور، داریوش ثقفی و رضا شفیعیان دنباله رو سبک صبا هستند. همچنین می توان از سعید ثابت شاگرد فرامرز پایور نام برد.

برخی نوازندگان سنتور مانند منصور صارمی، رضا ورزنده و مجید نجاهی نیز سبکی شخصی در پیش گرفتند و صداهای متفاوتی از این ساز استخراج کردند که پیش از ایشان شنیده نشده بود.

سنتور در دروه جدید با تجربه های متفاوت نوازندگی همراه شد که یک پای آن ها در سنت بود و پای دیگر در نوآوری های متناسب با آن. از سردمداران این جریان می توان به نام های پرویز مشکاتیان و پشنگ کامکار اشاره کرد.

از سویی دیگر جریان اصالت گرا با محوریت مجید کیانی شکل گرفت که سعی دارد شیوه سنتور نوازی قدما از جمله حبیب سماعی را احیا کند. در شیوه قدیمی سنتور نوازی، نوازنده بر روی زمین می نشیند و سنتور نیز با ارتفاع کمی از سطح زمین روبروی نوازنده قرار دارد ولی در شیوه جدید، نوازنده هم خود روی صندلی می نشیند و هم سنتورش را روی میزی قرار می دهد تا بتواند بر آن مسلط باشد. علاوه بر این نوازندگی به شیوه قدما همواره با مضراب های بدون نمد انجام می گیرد.

سنتور در بین خانم ها بیشتر از سایر سازهای ایرانی طرفدار دارد. به همین دلیل نوازندگان مطرحی از بانوان نیز در حال حاضر به فعالیت مشغول اند که از میان شاخص ترین ایشان می توان از ارفع اطرایی، آذر هاشمی و سوسن اصلانی نام برد.

سنتور همانند سایر سازهای جهان، ویژگی های منحصر به فردی در نوازندگی دارد. همچنین برخی قابلیت های مشترک با سایر سازهای ایرانی را هم دارد. از تکنیک های قابل اجرا بر روی این ساز می توان به مضراب ریز، تک ریز، دراب، چنگانه (آرپژ)، تریل، زیر و بم نوازی همزمان و پاساژهای تند اشاره کرد. در سال های اخیر تعداد نوازندگان چیره دست سنتور افزایش چشمگیری یافته است. برای نمونه می توان به نام های هنرمندانی چون رضا شفیعیان، محمد جلیل عندلیبی، مسعود شناسا، علی تحریری، جواد بطحایی، جاوید افسری راد، حسین پرنیا، محمد جواد ضرابیان، بهناز ذاکری، بهنام مناهجی، پژمان آذرمینا، مسیح افقه، سیامک آقایی، علیرضا جواهری، مهدی ستایشگر، پژمان طاهری، ساسان رسولی، محمد آذری، مجید اخشابی، پویا سرایی، سامان ضرابی، امیر عباس ستایشگر، رضا مهدوی، آریا محافظ، روزبه رحیمی، بشیر فرامرزی، نسترن هاشمی، علی بهرامی فرد، مازیار جلالی، مجید خسروی، بابک ربوخه، محسن عباس آبادی، محمد جواد بشارتی، امید مصطفی پور، بهمن بهمرام، رامین صفایی، وحید موسوی، احمد رضاخواه و ... اشاره کرد.